ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΙ ΕΓΡΑΦΕ Ο ΑΛΑΒΑΝΟΣ ΣΤΟ ΑΡΔΗΝ

«Η γη των Πακτών»

του Αλέκου Αλαβάνου
Άρδην τεύχος 32

Κατ’ αρχάς θα ήθελα να ζητήσω την βοήθεια από όλους εσάς που είσαστε σήμερα εδώ, να ζητήσω την εχεμύθεια σας. Δηλαδή, όταν βγείτε από την αίθουσα, να μην πείτε πουθενά ότι ήμουνα στο ίδιο τραπέζι με τον κ. Τσοβόλα. Γιατί είναι πολύ πιθανό να βρω τον μπελά μου. Αυτό είναι το πρώτο.

Το δεύτερο που θα θέλω να πω είναι ότι τον Γιώργο τον Καραμπελιά, εμείς εδώ, τουλάχιστον οι περισσότεροι, τον γνωρίζουμε αλλιώς. Πολύς κόσμος τον ξέρει από τηλεοπτικές εμφανίσεις όπου ασφυκτιά μέσα στα πεντάλεπτα, τρίλεπτα που του δίνουνε, και προσπαθεί μέσα σε δύο τρία λεπτά να περικλείσει ιδέες και σκέψεις, οι οποίες χρειάζονται τουλάχιστον μια ώρα για να εκτεθούν. Με το βιβλίο αυτό δεν έγινε το ίδιο. Είχε στην διάθεση του πάρα πολλές σελίδες.

Για μένα που το διάβασα ήταν μια έκπληξη. Μια μεγάλη έκπληξη η οποία βέβαια έχει και τα θετικά και τα αρνητικά της. Κατ’ αρχήν θα σας πω τα δύο αρνητικά.

Είναι μια δεκαετία περίπου που έχω αποχωρήσει από το ΚΚΕ και είναι αλήθεια ότι, κατά την υπερδεκαετη παραμονή μου εκεί, στις συνθετικές αναλύσεις για τον κόσμο, που κυρίως προέρχονταν από την Σοβιετική Ένωση, οικονομικές, πολιτικές, κοινωνικές, ιδεολογικές, αξιολογικές και πολιτιστικές, εγώ συμφωνούσα, σχεδόν, σε όλα. Στα χρόνια που βρίσκομαι στον Συνασπισμό είμαι πολύ πιο κριτικός. Βρίσκω πάρα πολλά σημεία διαφωνίας στα βιβλία, τα απορρίπτω πιο εύκολα. Και ξαφνικά μου έρχεται το βιβλίο του Καραμπελιά. Ξεκινώ να διαβάζω, προχωρώ περισσότερο και βλέπω να συμφωνώ και αυτό είναι κάτι που με ανησυχεί.

Το θετικό είναι η έκπληξη ότι εδώ έχουμε να κάνουμε με μια πραγματικά σφαιρική και πολύπλευρη ανάλυση που πηγαίνει σε βάθος, ανάλυση η οποία στο βιβλίο του Γ. Καραμπελιά συνδέεται με μετριοπάθεια και μια μεγάλη αίσθηση ρεαλισμού, μια πραγματικά μεγάλη αίσθηση ρεαλισμού. Ρεαλισμός σχετικά με το τι θα μπορούσε να γίνει, τι θα μπορούσε να γίνει σε διεθνές επίπεδο, τι θα μπορούσε να κάνει η Ελλάδα, τι θα μπορούσαν να κάνουν οι δυνάμεις του σοσιαλισμού και της Αριστεράς μέσα στον νέο αιώνα. Διότι αυτές οι τελευταίες, τουλάχιστον στη Δύση, δεν έχουν παίξει ακόμη τον ρόλο που θα μπορούσαν να παίξουν.

Μου έχει κάνει μεγάλη εντύπωση το ιστορικό βάθος που προσπαθεί να δώσει στην αντιμετώπιση ενός θέματος όπως αυτό του κτυπήματος των δύο πύργων. Για τους Αμερικανούς, βέβαια, είναι απλά οι δυνάμεις του κακού, είναι το κακό.

…Το ζητούμενο είναι να μάθουμε εμείς την ταυτότητα μας μέσα από την ιστορία μας, μέσα από την γεωγραφική μας θέση, μέσα από τον πολιτισμό μας και αυτήν να την αξιοποιήσουμε στο ευρωπαϊκό πλαίσιο…
Αν ακούσετε τον Μπους το βράδυ στις ειδήσεις θα πει: εχθρός μας είναι το κακό. Το κακό όπως ήταν η Σοβιετική Ένωση και δεν χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση. Αυτό ασφαλώς είναι πολύ άσχημο. Ο Γιώργος νομίζω ότι κάνει μια προσπάθεια να βρει τις ρίζες, τους παράγοντες, τις διεργασίες που οδήγησαν σ’ αυτόν τον ακραίο ριζοσπαστισμό, για μένα ιδιαίτερα επικίνδυνο, τον ισλαμικό ριζοσπαστισμό, και σε μια τέτοια εκδήλωση του, στο φαινόμενο Μπιν Λάντεν. Ξεκινώντας από την παρουσία του Ισλάμ τον 7° αιώνα στην Μ. Ανατολή, στην Αραβία, μέχρι σήμερα. Έχει σημασία να δούμε αυτές τις ρίζες, έχει σημασία ειδικά για μας. Όπως πάντα, όταν έχουμε μεγάλα γεγονότα που μάλιστα κρατάνε, ξεσκονίζουμε διάφορα βιβλία που δεν τα έχουμε ανοίξει για πολύ καιρό. Και ανάμεσα σε αυτά τα πράγματα, που όλοι μας κάνουμε, και έκανα και εγώ ένα βράδυ, βλέπω ότι ένας από τους σημαντικούς ιστοριογράφους και λαογράφους της Αρχαίας Ελλάδας, πριν από τον Ηρόδοτο και τον Θουκυδίδη, ήταν ο Σκύλοξ ο Κορυανδεύς, από ένα νησί που είναι στα σημερινά Δωδεκάνησα. Τότε ονομάζονταν Καρία αλλά δεν μπόρεσα να μάθω πως είναι η σημερινή του ονομασία. Αυτός λοιπόν ήταν ένας Έλληνας της Μ. Ασίας, ναύαρχος του Δαρείου στον οποίο ανέθεσε ο Πέρσης βασιλιάς να κάνει μια χαρτογράφηση του χώρου αυτού, του άγνωστου, για εμάς τους Έλληνες τουλάχιστον, που φτάνει μέχρι τις βόρειες Ινδίες, στο βόρειο Πακιστάν, στην περιοχή του σημερινού Αφγανιστάν κ.λπ. 0 περίπλους του ξεκινά από κει, βγαίνει μέσα από τις ακτές του Ινδικού, συνεχίζει δυτικά και φτάνει μέχρι την σημερινή Ερυθρά θάλασσα. Λοιπόν, το σημείο από το οποίο ξεκίνησε ο Σκύλαξ ήταν η Κοντάπυρος, στον ποταμό Καντάπυρο. Η σύγχρονη ονομασία της πόλης είναι Καμπούλ. Βλέποντας σήμερα την (Καμπούλ δεν μπορεί να φανταστεί κανείς ότι αυτά τα χωμάτινα σπίτια έχουν ζωή πάνω από 40-50 χρόνια. Αλλά η ζωή στα χωμάτινα σπίτια συνεχίζονταν για χιλιετίες. Σε μια περιοχή που ο Σκύλαξ ονομάζει Πακτική Γη, η γη των Πακτών, Πακτού ή Πακτούν βλέπει κανείς αυτό που ήταν άγνωστο. Ήταν φυσικά άγνωστο τότε διότι δεν υπήρχαν δορυφορικές φωτογραφίες, δεν υπήρχαν ταξιδιωτικοί οδηγοί, δεν υπήρχε Μάρκο Πόλο, δεν υπήρχαν Λαρούς ή Μπριτάνικα ή άλλη εγκυκλοπαίδεια.

Γι’ αυτό είναι ανάγκη να προσφύγουμε σε αυτό το βύθισμα μέσα στην Ιστορία και μέσα στις διεργασίες οι οποίες παρουσιάστηκαν μέσα από τόσους αιώνες για να αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε τι σημαίνει Ισλάμ. Γιατί ο Μπιν Λάντεν; Γιατί η Αλ Κάιντα; Γιατί οι Αιγύπτιοι φανατικοί;

…πώς είναι δυνατόν να μην εxουμε σχέσεις με το Ιράν, να συνεχίζουμε να έχουμε το Ιράν στο περιθώριο; Μπορεί να συνεχίζεται αυτό που συμβαίνει στην Παλαιστίνη, όταν αποτελεί σημαία για όλους τους Άραβες;…
Είναι μια σημαντική συμβολή αυτή η ιστορική διάσταση που δίνει ο Γιώργος μέσα στο βιβλίο του, η οποία συνδέεται με μια σειρά άλλες διαστάσεις, όπως είναι οι αξιακές συγκρούσεις, οι κοινωνικές συγκρούσεις, οι ιδεολογικές αλλαγές, ο πληθυσμιακός παράγοντας. Διαβάζεις στους πίνακες του βιβλίου τις σχέσεις ανάμεσα στην αναπτυγμένη Δύση και σε αυτό που ήτανε ο Τρίτος Κόσμος και συλλαμβάνεις ότι οι πληθυσμιακοί και ηλικιακοί συσχετισμοί, ίσως και συσχετισμοί δυνάμεων, είναι εντελώς αλλαγμένοι. Αλλαγές που δεν μπορούμε να τις δούμε σε αυτό τον κόσμο που σχεδιάζουμε στην Ουάσινγκτον ή στις Βρυξέλες. Αναφέρω μια εμπειρία που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση. Μετά τις 11/9, βρέθηκα για μια εβδομάδα περίπου στις Βρυξέλες. Συνεδρίαζε η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όπου περνούσαν όλοι, ο Σολάνα, ο Πάτεν, ο υπεύθυνος εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο Βέλγος Υπουργός Εξωτερικών, διότι το Βέλγιο ασκεί την προεδρία σήμερα στην ΕΕ. διάφοροι παράγοντες. Συναντηθηκαμε αρκετοί βουλευτές της ομάδας μας, ο Μανίσκιο από την Ιταλία, η Φραμ από τη Δανία, ο Μαρσέλ Κάμπος από την Ισπανία, ο Μπρι από τη Γερμανία, που είμαστε μέλη σε αυτή την επιτροπή, για να συμφωνήσουμε οτι. μόλις κάνουν την εισήγηση τους οι υπεύθυνοι της ΕΕ, εμείς θα προσπαθήσουμε, όσο μπορούμε σε μια συνεδρίαση, να οδηγήσουμε αλλού τη συζήτηση. Όχι απλά πώς θα αντιμετωπίσουμε τον Μπιν Λάντεν και την τρομοκρατία, που είναι ασφαλώς ένα σημαντικό θέμα, αλλά πού βρίσκονται οι ρίζες, τι γίνεται με τον Τρίτο Κόσμο, τι γίνεται με το Χρέος, τι γίνεται με το Παλαιστινιακό. Οι άνθρωποι αυτοι. τους οποίους είχα γνωρίσει στην περίπτωση του Κοσόβου, και τότε ήταν πολύ εχθρικοί απέναντι μας, ήταν αντίπαλοι, ενώ τώρα, κάτω από το δέος και τη συνειδητοποίηση των εξελίξεων, θέτουν αυτά τα ζητήματα, τα οποία εμείς ως Αριστερά θέλαμε να θέσουμε: πώς είναι δυνατόν να μην εγουμε σχέσεις με το Ιράν, να συνεχίζουμε να έχουμε το Ιράν στο περιθώριο; Μπορεί να συνεχίζεται αυτό που συμβαίνει στην Παλαιστίνη, όταν αποτελεί σημαία για όλους τους Άραβες; Μπορούμε να προσβάλλουμε έναν ολόκληρο κόσμο εκατοντάδων εκατομμυρίων όταν μια ιερή τους πόλη, η Ιερουσαλήμ, είναι υπό κατοχήν και οι ίδιοι αντιμετωπίζονται συνεχώς με διώξεις και δολοφονίες που διεξάγουν οι ακραίες δυνάμεις του Ισραήλ;

Βέβαια ένας λόγος που έγινε αυτό ήταν ότι, για πρώτη φορά, υπήρξε ένα κενό στρατηγικής από τις ΗΠΑ. Αν θυμάστε, για 10 μέρες μετά τις 11/9, οι ΗΠΑ δεν είχαν γραμμή. Δεν γνώριζαν τι να πράξουν. Μπορεί να βομβάρδιζαν τους πάντες αλλά μπορεί να μην έκαναν και τίποτε, να κλείνονταν μέσα. Αυτό το κενό στρατηγικής, χωρίς οι ΗΠΑ να έχουν μια γραμμή που να την ακολουθεί αναγκαστικά η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως σε ένα βαθμό γίνεται σήμερα, και το βάρος των γεγονότων έδωσαν τη δυνατότητα να ανοίξουν όλα αυτά τα ζητήματα.

Και μια σειρά ζητήματα, φυσικά όχι στο θεωρητικό επίπεδο, στην έκταση και στον τρόπο που πιάνονται εδώ από το βιβλίο του Γιώργου Καραμπελιά, τέθηκαν και συζητιούνται πια μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τελειώνω λέγοντας ότι το βιβλίο αποτελεί μια πολύ αξιόλογη προσπάθεια. Είναι ιδιαίτερα αξιόλογες και οι, έστω και ολιγοσέλιδες, αναφορές για τον ρόλο που θα μπορούσε να παίξει η Ελλάδα. Και ο Καραμπελιάς, όπως εγώ το καταλαβαίνω, δεν προτείνει ένα ρόλο του να παραστήσουμε εμείς τον διεθνή αντάρτη, δίπλα δηλαδή στην ισλαμική αντίσταση να κάνουμε μια ελληνική ή ορθόδοξη ή δεν ξέρω τι άλλη αντίσταση. Το ζητούμενο είναι να μάθουμε εμείς την ταυτότητα μας μέσα από την ιστορία μας, μέσα από την γεωγραφική μας θέση, μέσα από τον πολιτισμό μας και αυτήν να την αξιοποιήσουμε στο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Αντί, λοιπόν, να συνθλιβόμαστε -και είναι πολύ σημαντική αυτή η τοποθέτηση- ευρισκόμενοι μεταξύ των συνόρων των αυτοκρατοριών, να γίνουμε γέφυρα ανάμεσα σε αυτές, όχι ανάμεσα στις αυτοκρατορίες, αλλά σε αυτούς τους κόσμους που δεν μπορούν να γνωριστούν, που ο ένας διαθέτει τον μηχανισμό της επιβολής και ο άλλος το μέλλον της αθλιότητας.